دکتر کاظم زنده دل
دانشیار مرکز تحقیقات سرطان انستیتو کانسر ایران
حدود ۴۵۰ هزار بیمار مبتلا به سرطان با بازگشت تحریم‌های ظالمانه ایالت متحده آمریکا، دچار عوارض کمبود تجهیزات و داروهای شیمی‌درمانی خواهند شد. برخلاف تحریم‌های دوره قبل که توسط شورای امنیت و تمام کشورهای غربی اعمال‌شده بود، تحریم‌های جدید فقط توسط امریکا اعمال شده است. با این حال شرایط داخل کشور بحرانی‌تر و نگران‌کننده‌تر به نظر می‌رسد. اخباری که از وزارت بهداشت و سازمان‌های مردم‌نهاد به‌گوش می‌رسد، هم نگران‌کننده و هم امیدبخش است. نگران‌کننده از این‌جهت که تحریم‌ها بی‌تأثیر نیستند و درمان بیماران، تحت تأثیر قرار گرفته است و امیدبخش از این جهت که حل مشکلات بیماران مبتلا به سرطان در کنار سایر بیماران خاص در اولویت برنامه‌های مسئولان و کارشناسان وزارت بهداشت قرار گرفته است.
ادعای سازمان‌های بین‌المللی مبنی بر عدم شمول تحریم‌ها به داروها، بیشتر به یک شعار می‌ماند، چرا‌که با بحران ارزی، در عمل امکان تأمین دارو برای کشور وجود ندارد و شرکت‌های دارویی چند‌ملیتی، کارکرد خود را برای واردات دارو از دست می‌دهند. علاوه بر داروهای وارداتی، واردات مواد اولیه داروهای تولید داخل هم با مشکلات فراوانی مواجه است و به‌تدریج بیماران با کمبود داروهای تولید داخل هم مواجه خواهند شد. مردم باید آگاهی پیدا کنند که ممکن است دلالان و سوداگران از شرایط موجود سوء‌استفاده کرده و اقدام به ارائه داروهای تقلبی و تاریخ گذشته کنند و از نیاز آن‌ها سوء‌استفاده کنند. داروها باید از مجاری رسمی تهیه شود و بیماران و کادر درمان قبل از استفاده دارو باید به اصلی بودن آن‌ها اطمینان پیدا کنند.
از طرفی، مشکلات اقتصادی که ناشی از تحریم‌هاست شامل حال بیماران هم می‌شود و بیماران و خانواده‌های بیماران، همچون سایر مردم جامعه، مجبورند مشکلات معیشتی را در اولویت قرار دهند. تأخیر در تشخیص و درمان سرطان شرایط را هم برای بیماران و هم برای متخصصان سخت خواهد کرد. معمولاً در طول درمان، به بیماران مبتلا به سرطان توصیه می‌شود برای کاهش مشکلات و عوارض بیماری و درمان‌های آن باید به تقویت غذایی خود بپردازند و با مصرف پروتئین و میوه و سبزی‌های کافی به روند درمان کمک کنند. متأسفانه با وخامت اوضاع اقتصادی، تعداد بیماران و خانواده‌های نیازمند افزایش‌یافته است و ضرورت گسترش توزیع سبد غذایی و حمایتی را آشکار می‌کند.
در این شرایط که مردم و بیماران در شرایط خاص قرار دارند و متأسفانه شرایط روز به‌روز سخت‌تر می‌شود، باید راهکارهای خلاقانه و مناسب به کار گرفته شود. ذینفعان مختلفی در تأمین نیازهای دارویی و درمانی بیماران دخیل هستند. به همین دلیل حل مشکلات بیماران، نیاز به همکاری و تشریک‌مساعی آن‌ها دارد. اگر تحریم‌کنندگان کارگروه اقدام برای پیاده کردن مقاصدشان تشکیل داده‌اند، ما هم نیاز به کارگروه اقدام داریم. مسئولان وزارت بهداشت، نمایندگان بخش خصوصی و شرکت‌های تجهیزاتی و دارویی (تولیدی و وارد کننده)، دستگاه‌های نظارتی، متخصصان بالینی، نمایندگان بیماران و… همه و همه باید در کارگروه اقدام حضور داشته باشند و برای رفع آثار و عوارض تحریم‌ها اقدام کنند. حداقل انتظار از کارگروه اقدام نظارت کامل بر اوضاع داخلی و جلوگیری از سوء‌استفاده سوداگران در شرایط تحریم‌هاست. اخبار و اطلاعات این کارگروه باید به‌صورت شفاف در اختیار مردم و بیماران قرار بگیرد تا با اولویت‌بندی و مدیریت مشکلات بیماران مبتلا به سرطان، از انتشار شایعات بی‌اساس جلوگیری شود و بار روانی و تبلیغاتی تحریم‌ها کاهش باید.
مؤسسات خیریه و سازمان‌های مردم‌نهاد باید به‌عنوان نمایندگان بیماران، صدای درد و رنج بیماران را به گوش سازمان‌های حقوق بشری و بین‌المللی برسانند و تلاش کنند تأمین داروهای موردنیاز بیماران از مجاری رسمی بین‌المللی تأمین شود. همکاری با سازمان‌های خیریه و حمایتی بیماران در سایر کشورها، شاید مجاری جدیدی برای تأمین نیازهای دارویی بیماران باشد. برای حمایت بیشتر از بیماران، باید تمامی مؤسسات خیریه بسیج شوند و همکاری کنند و حمایت‌های مالی و معنوی خیرین و گروه‌های داوطلب از بیماران را افزایش داده و آرامش و امید را در بیماران مبتلا به سرطان و خانواده‌های آن‌ها تقویت کنند.
همه مردم و بیماران منتظرند سیاستگزاران و مسئولان کشور با اتخاذ تصمیم‌های درست به‌خصوص در حوزه سیاست خارجی، اقتصاد، و سلامت کشور، شرایط موجود را مدیریت کرده و نسبت به رفع تحریم‌های بین‌المللی و عوارض آن بر زندگی مردم اقدام کنند. ما نیز در این شرایط خاص نباید از مسئولیت خود در قبال بیماران مبتلا به سرطان غافل شویم. امیدوارم از این امتحان مهم سربلند بیرون بیاییم و از این بحران به‌سلامت گذر کنیم.