فاطمه تورنگ
دانشجوی دکترای سیاست‌گذاری تغذیه
تناسب‌اندام یکی از عوامل مهم در حفظ سلامت جسمی و روحی ما است. از طرفی چاقی دومین عامل خطر سرطان به شمار میرود و خطر بروز بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت، فشارخون بالا، استئوآرتریت، کبد چرب و بسیاری از بیماری‌های شایع دیگر را بالا می‌برد.
همه ما کم‌وبیش اضافه شدن وزن در تعطیلات، بهخصوص تعطیلات نوروز را تجربه کردهایم. تعطیلات نوروز همراه با فراغت طولانی از کار است که موجب کاهش شدید فعالیت بدنی میشود. همچنین، شرکت در مهمانی‌های متنوع که اغلب غذاهای پرکالری و متنوع در آن سرو میشود، تأثیر زیادی در افزایش کالری دریافتی ما دارد. بنابراین، تعطیلات موجب به هم خوردن تعادل انرژی مصرفی و دریافتی ما میشود و بنابراین، اگر به‌درستی مدیریت نشود، می‌تواند تهدیدی برای تناسب‌اندام ما باشد.
تعطیلات کوتاه‌مدت مثل تعطیلات آخر هفته معمولاً همراه با افزایش وزن کم و حداکثر یک کیلوگرم است که اغلب در طول روزهای کاری هفته جبران میشود. اما مدت طولانی تعطیلات نوروز مراقبت بیشتری را از جانب ما می‌طلبد. این مسئله بهخصوص در افرادی‌که سن بالاتری دارند، اهمیت بیشتری دارد، زیرا وزن گیری در این سنین سریع‌تر بوده و کاهش وزن کندتر است.
پیشگیری همیشه مقدم بر درمان است و این مسئله در مورد اضافه‌وزن اهمیت زیادی دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل اهمیت پیشگیری از اضافه‌وزن اینست که کم کردن وزن حتی با رژیم غذایی مناسب و سالم موجب کاهش سوخت و ساز بدن میشود، زیرا بدن ما حس می‌کند با کاهش غذا مواجه است. همین کاهش سوخت و ساز است که موجب میشود، افزایش وزن بعد از یک دوره کاهش وزن، با سرعت بیشتری رخ دهد. در این مقاله به راهکارهایی می‌بپردازیم که یک میزبان می‌تواند برای کاهش خطر چاقی در مهمانان عزیزش به کار بندد.
غذاهای سالم و کم‌کالری سرو کنید
یکی از مهم‌ترین راهکارهای حفظ تناسب‌اندام، کاهش مواجه با غذاهای پرکالری است. بنابراین، میزبان باید برای حفظ سلامتی خود و عزیزانش غذاهایی با چربی و شکر کمتر سرو کند. بهترین کار، طبخ غذا در منزل به‌جای تهیه از بیرون یا رفتن به رستوران است، اما اگر مایلید که از غذای بیرون استفاده کنید، از مراکزی که غذاهای رژیمی عرضه می‌کنند، خرید کنید و موقع سفارش غذا تأکید کنید که مایلید غذا تا حد امکان رژیمی باشد.
تنقلات سالم خریداری کنید. حتماً میوه و سبزی را در برنامه پذیرایی خود قرار دهید. از تزیین میوهها برای جلب نظر کودکان غافل نشوید. آجیل‌های بدون نمک تهیه کنید و موقع سرو آجیل، ظروف کوچک‌تری در اختیار مهمانان قرار دهید. بهتر است شیرینی‌های خشک و در اندازه‌های کوچک خرید کنید. دسرهای سالمی مثل خاگینه کم‌روغن، فرنی، هوموس، سمنو و ماست کمچرب را جایگزین دسرهای چاق‌کننده و فقیر از مواد مغذی مثل ژله، کرم کارامل، بستنی و غیره کنید.
اصرار بیش از حد به خوردن نکنید
مهمان‌نوازی از عادات خوب ما ایرانی‌هاست. اما امروزه که چاقی در کشور ما شایع شده است، اگر مهمان برای شما عزیز است، اصرار به خوردن غذا نکنید. به‌جای اینکه خودتان آجیل و شیرینی برای مهمان‌ها سرو کنید، ظرف آجیل یا شیرینی را تعارف کنید. وقتی شما مقدار زیادی آجیل کنار مهمان می‌گذارید، وسوسه خوردن برای آن‌ها بیشتر میشود.
استفاده از ظروف کوچک‌تر برای سرو غذای اصلی هم اهمیت زیادی دارد. از بشقاب‌های بزرگ، به‌اصطلاح بر‌ه‌خوری، استفاده نکنید. اگر نوشابه سرو می‌کنید از لیوان‌های کوچک‌تر و اگر نوشیدنی سالمی مثل دوغ استفاده می‌کنید از لیوان‌های بزرگ‌تر استفاده کنید. کنار ظرف ماست کمچرب، قاشق بزرگی برای سرو بگذارید و در کنار دسرهای ناسالمی مثل ژله و کارامل، قاشق مرباخوری قرار دهید.
از سفره تجملاتی پرهیز کنید
افزایش تعداد غذاهای سرو شده در یک وعده غذایی موجب پرخوری و افزایش دریافت غذا میشود، زیرا بخشی از سیری ما مربوط به سیری ما از یک طعم مشخص است. بنابراین، به خاطر حفظ سلامتی عزیزانتان تعداد غذاهای سرو شده در یک وعده را کاهش دهید. البته وجود گروه‌های غذایی متنوع مثل سبزی‌ها شامل سالاد و سبزی خوردن، میوهها، لبنیات و.. در یک وعده غذایی مناسب است. منظور سرو نکردن چندین نوع خورش، انواع پلوها و حتی ماست‌های پرچرب با طعم‌های متفاوت است.
نکته دیگر اینکه، متأسفانه حدود یک‌سوم غذاهای تولید‌شده در کشور ما دور ریخته میشود که بخشی از آن می‌تواند همین غذاهای پس‌مانده در مهمانی‌ها باشد. همچنین، تجملات بیش از اندازه و مهمانی‌های پر‌هزینه موجب میشود که برخی افراد به دلیل هزینه سنگین و حتی زحمت بیش از اندازه میزبان، از برگزاری مهمانی و صله‌رحم خودداری کنند. نکته مهم‌تر اینکه، زمانی که در برخی استان‌های کشور ما مردم از گرسنگی رنج می‌برند، برگزاری چنین مهمانی‌هایی دور از انصاف است. اگر نگران هستید که دیگران شما را خسیس بشمارند، می‌توانید در مهمانی خود اعلام کنید که مبلغی را برای اطعام در اختیار خیریهای گذاشته‌اید و صواب آن‌را تقدیم به مهمان‌ها کردهاید. مطمئن باشید که این سنت حسنه به‌زودی در نزدیکان شما باب میشود.
تفریح و ورزش مناسبی تدارک ببینید
به‌عنوان یک اصل کلی، تناسب‌اندام ناشی از تعادل بین مصرف و دریافت انرژی است. بنابراین، نیاز هست که در ایام نوروز، فعالیت بدنی کافی داشته باشیم. به دلیل فراغت حاصل‌شده در نوروز، بسیاری از مهمانی‌های این ایام طولانی است، اما بیشتر زمان به مصرف غذا هم‌زمان با صحبت و معاشرت طی میشود. تدارک یک بازی همراه با فعالیت بدنی، می‌تواند مهمانی شما را جذاب‌تر کند. بازی‌هایی مثل فوتبال، والیبال، وسطی و مشابه آن‌ها گزینه‌های مناسبی هستند. اگر در منزل فضای کافی ندارید، می‌توانید از پارک یا سایر فضای بازی اطراف محل سکونت خود استفاده کنید. حتی می‌توانید با مهمانان خود به استخر یا پارک آبی بروید و یا دوچرخه‌سواری کنید. نیاز به هزینه اضافی نیست، یک پیاده‌روی دسته‌جمعی در هوای بهاری به‌اندازه کافی لذت‌بخش و مفید است. سنت خوب ما ایرانی‌ها اینست که برخی مهمانی‌ها را در پارک به‌صورت پیک‌نیک، برگزار می کنیم.
اگر قصد خروج از منزل را ندارید، می‌توانید بازی‌هایی با فعالیت بدنی کمتر مثل مسابقه حلقه زدن یا فوتبال دستی و غیره را امتحان کنید. حتی انجام بازی‌های فکری می‌تواند مفید باشد، چون هم روحیه بهتری به شما میدهد و هم‌زمان کمتری برای صرف بیشتر غذا خواهید داشت.
نوروزی سرشار از سلامتی برایتان آرزو داریم.