دکتر کاظم زنده دل
دانشیار مرکز تحقیقات سرطان انستیتو کانسر ایران
درس‌هایی از کرونا برای حمایت از بیماران مبتلا به سرطان در بحران‌ها
این چهارمین سرمقاله سروش شمس است که در آن به موضوع رسیدگی به بیماران مبتلا به سرطان در بحران‌ها می‌پردازم. سیل، زلزله، تحریم‌ها و حالا کرونا و آسیب‌های جبران‌ناپذیری که ممکن است از آن به بیماران مبتلا به سرطان تحمیل شود.
برای اینکه میزان خطر ابتلا به کرونا برای بیماران مبتلا به سرطان کاهش پیدا کند، باید بیمارانی که درمان خیلی فوری ندارند، درمانشان را کمی به تأخیر بیندازند؛ این توصیه از نظر علمی صحیح است. درست و توصیه‌ای علمی است. زیرا درصورتی‌که بیماران مبتلا به سرطان درمان‌ها را شروع کنند، تعداد مراجعه به بیمارستان‌ها افزایش می‌یابد و خطر ابتلا به بیماری کرونا و مرگ و میر این بیماران در کوتاه‌مدت افزایش خواهد یافت. با این حال این تأخیر موجب خسارت به بیمارانی خواهد بود که می‌توانستند از درمان به‌موقع که یکی از شعارهای ما در کنترل سرطان است، بهره ببرند. امیدواریم که این آسیب زیاد نباشد.
موضوع دیگری که تقریباً به‌کلی در این ایام فراموش می‌شود، آگاهی‌دادن در رابطه با پیشگیری از سرطان و تشخیص‌های زودهنگام برای مردم سالم است که علامتی ندارند. در این ایام پزشکان و بخش‌های تشخیصی درگیر مبارزه با کرونا هستند و برخی از پزشکان هم که سن بالاتری دارند، به دلیل نگرانی از این بیماری، مطب‌ها را تعطیل کردند. بنابراین اقداماتی که می‌توانست به تشخیص به‌موقع بیماران آن‌ها منجر شود، متوقف شد. حتی خود بیماران هم اگر علامتی داشتند که مشکوک به سرطان بود، بنا به توصیه‌های بهداشتی مرتبط با این بیماری از ترس آلوده شدن به ویروس کرونا، مراجعه به بیمارستان‌ها و پزشکان را به تأخیر انداختند.
مشخص نیست که دوره شیوع کرونا چقدر به طول انجامد. امیدواریم خیلی کوتاه باشد. بنابراین آسیب جدی که در حال رخ دادن است، این‌است که ما بنا به ضرورت پیش آمده از برنامه‌های پیشگیری از سرطان غافل شدیم. اطلاع‌رسانی به مردم در مورد سرطان و آگاهی‌دادن به آن‌ها نیز تقریباً فراموش شده است و همان اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی محدود رسانه‌ها، تحت‌الشعاع برنامه‌های کرونا قرار گرفته است.
در پی بحران کرونا، تقریباً موضوع سرطان و این که سالانه بیش از 100 هزار نفر به سرطان مبتلا می‌شوند و بیش از 50 هزار نفر از سرطان فوت می‌کنند، فراموش شد. متأسفانه سرطان وجود دارد و شماری به آن مبتلا می‌شوند و درصدی از آن‌ها فوت خواهند شد. ظرفیت محدود نظام سلامت هم به دلیل کنترل این بحران در اختیار بیماری کرونا و همه‌گیری آن قرار گرفت. این موضوع هشداری است برای سال‌های بعد که آمار سرطان بازهم افزایش خواهد یافت و اگر دقیق‌تر برنامه‌ریزی نکنیم و منابع خود را افزایش ندهیم، به‌شدت آسیب‌پذیر خواهیم بود. این بحران درس بسیار بزرگی است و باید نظام کنترل سرطان را تقویت کنیم و نظامی پایدار و مستمر در کشور مستقر کنیم که در این‌گونه بحران‌ها پایه‌هایش نلرزد و دچار آسیب نشود.